De impact van de recente Amerikaanse bezuinigingen op tuberculose wereldwijd
Al jaren is tuberculose een van de belangrijkste infectieziekten ter wereld. Ondanks de wereldwijde inzet om tbc te bestrijden, blijft de ziektelast enorm: in 2023 werden circa 10,8 miljoen mensen ziek van tbc en overleden ongeveer 1,25–1,3 miljoen mensen. In contrast hiermee was slechts 26% – 5,7 miljard dollar – van het geschatte benodigde budget beschikbaar voor lage- en middeninkomenslanden [2]. Het wegvallen van de Amerikaanse donorstromen vergroot daarmee een al bestaand financieringstekort voor de mondiale tbc-bestrijding.
De steun van de Verenigde Staten voor de bestrijding van tuberculose (voornamelijk via USAID) behoort tot de grootste afzonderlijke donorstromen voor tbc-programma’s wereldwijd. Jaarlijks levert de VS meer dan een kwart van alle internationale tbc-financiering door donoren, wat neerkomt op ongeveer 670 miljoen dollar [1]. De WHO heeft expliciet gewaarschuwd dat 18 landen met een hoge tbc-last voor ongeveer 89% afhankelijk zijn van de toegezegde Amerikaanse tbc-financiering. De bezuinigingen die in 2025 worden doorgevoerd, vormen een direct risico voor essentiële diensten, zoals diagnostiek, medicijnleveringen en contracten met zorgmedewerkers, met name in Afrika, Zuidoost-Azië en de westelijke Stille Oceaan [7].
Daarnaast stroomt een aanzienlijk deel van de Amerikaanse tbc-steun via het Global Fund, waarvan de VS de grootste donor is, met een toezegging van 6 miljard dollar voor de periode 2023–2025. Eventuele vertragingen of tekorten bij het Global Fund vergroten de risico’s voor subsidies in meer dan 120 landen [10,11].
Het wegvallen van deze geldstromen heeft in meerdere landen geleid tot het uiteenvallen van door de Amerikaanse overheid gefinancierde gezondheidsprogramma’s: gezondheidswerkers zijn ontslagen en diensten voor preventie, diagnostiek en behandeling zijn stilgelegd. Ook zijn onderzoeksprojecten onderbroken of afgeschaald.
De gevolgen van het abrupt stopzetten van deze hulp voor de tuberculose-epidemie zijn in verschillende studies gemodelleerd.
Sandip Mandal, een Amerikaanse modelleur, onderzocht in samenwerking met het Stop TB Partnership de afhankelijkheid van en de mogelijke impact van financieringsverminderingen op 26 landen met een hoge tbc-last. Afhankelijk van het hersteltempo van de zorg (binnen drie maanden, één jaar of bij langdurige verstoring) worden tussen 2025 en 2030 naar schatting 0,63 tot 10,67 miljoen extra tbc-gevallen verwacht, met een overeenkomstige stijging van het aantal sterfgevallen met 99.900 tot 2,24 miljoen mensen [4].
Rebecca Clark en collega’s van de London School of Hygiene & Tropical Medicine publiceerden hun bevindingen in The Lancet Global Health. Zij kwantificeerden de potentiële epidemiologische impact van deze financieringsverminderingen op de tuberculosedruk in 79 landen. Hun modellen schatten dat het stopzetten van USAID-financiering kan leiden tot 1,4 miljoen extra tuberculosegevallen en ruim 537.000 extra sterfgevallen tegen 2035 [5].
Stover en collega’s modelleerden de effecten van verminderingen in Amerikaanse buitenlandse hulp op hiv, tuberculose, gezinsplanning en moeder- en kindzorg, en publiceerden hun resultaten eveneens in The Lancet Global Health. Uit hun onderzoek blijkt dat het volledig stopzetten van Amerikaanse buitenlandse hulp zonder vervangende financiering tussen 2025 en 2030 kan leiden tot miljoenen extra doden: 4,1 miljoen door aids, ruim 600.000 door tuberculose, 40–55 miljoen ongeplande zwangerschappen, 12–16 miljoen onveilige abortussen en 2,5 miljoen extra kindersterfte. Wanneer alleen de financiering voor hiv-behandeling wordt hersteld (en niet voor hiv-preventie), kunnen veel sterfgevallen worden voorkomen, maar zullen er toch bijna 1 miljoen extra hiv-infecties optreden [6]. Meer hiv in de wereld verhoogt bovendien de kans op een versnelde toename van de tuberculose-epidemie.
De recente modelleringsstudies tonen eensluidend aan dat aanhoudende bezuinigingen op Amerikaanse en andere internationale financiering grote gevolgen kunnen hebben voor de wereldwijde bestrijding van tuberculose. Afhankelijk van de snelheid waarmee programma’s zich herstellen of financiering wordt vervangen, lopen de voorspellingen uiteen, maar in alle scenario’s nemen zowel het aantal mensen dat tuberculose krijgt als het aantal sterfgevallen aanzienlijk toe. Zonder snelle alternatieve financiering dreigt een ernstige terugval in de strijd tegen tbc, vooral in landen met een hoge ziektelast, met miljoenen extra besmettingen en honderdduizenden vermijdbare doden tot gevolg.
Ook het behalen van de End TB-strategie en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) komt hierdoor in gevaar. De in de afgelopen decennia geboekte gezondheidswinst staat op het spel. Landen hebben tijd en alternatieve financieringsbronnen nodig om zich aan te passen aan het veranderende financieringslandschap. Grootschalige en gecoördineerde steun van zowel internationale als nationale donoren blijft cruciaal om toegang tot preventie, diagnostiek en behandeling van tuberculose en hiv te waarborgen.
In september 2025 publiceerde de Amerikaanse overheid de America First Global Health Strategy [12], waarin een nieuw plan wordt gepresenteerd om de financiering van ziektebestrijding in landen met een hoge ziektelast weer op gang te brengen. De strategie legt de nadruk op bilaterale overeenkomsten met landen in plaats van multilaterale samenwerking, met als doel dat landen zo snel mogelijk zelfvoorzienend worden in hun gezondheidsprogramma’s, waaronder tbc. In deze bilaterale afspraken zal de VS financiering bieden voor eerstelijnsvoorzieningen en zorgverleners die direct diensten verlenen aan patiënten, met de bedoeling dat de budgetten hiervoor op termijn door de landen zelf worden opgebracht.
Daarnaast benadrukt de strategie de integratie van gezondheidsprogramma’s voor hiv/aids, malaria, polio en tbc, waarbij personeel, laboratoria, data en toeleveringsketens tussen programma’s worden gedeeld om overlap, inefficiëntie en duplicatie te verminderen. De strategie is erop gericht duurzame ontwikkeling van de gezondheidszorg te stimuleren.
Inmiddels zijn sommige door de VS gefinancierde bilaterale programma’s, gericht op levensreddende activiteiten, weer geactiveerd. Daar waar de structuren echter zijn uiteengevallen, blijkt het niet eenvoudig om de draad weer op te pakken.
Bronnen
[1] Reuters – “USAID-cuts brengen tuberculosebestrijding in gevaar, zegt WHO” (5 maart 2025).
[2] WHO – Global Tuberculosis Report 2024: TB-financieringssectie (5,7 miljard dollar in 2023 vs. doel 22 miljard).
[3] WHO-factsheet & verslaggeving over 2023-besmettingslast (10,8 miljoen zieken; ~1,25–1,3 miljoen doden).
[4] Mandal S, Nair S, Sahu S, Ditiu L, Pretorius C. A deadly equation: The global toll of US TB funding cuts. PLOS Glob Public Health. 2025 Sep 10;5(9):e0004899. doi: 10.1371/journal.pgph.0004899. PMID: 40929049; PMCID: PMC12422474. - The global toll of US TB funding cuts” (≈10,7 miljoen extra gevallen; ≈2,2 miljoen sterfgevallen, 5-jaars horizon).
[5] The Lancet Global Health (Clark et al., 2025) – “Potential impact of reductions in international donor funding on TB…” (~537.700 extra TB-doden tegen 2035).
Clark RA, McQuaid CF, Richards AS, Bakker R, Sumner T, Prŷs-Jones TO, Houben RMGJ, White RG, Horton KC. The potential impact of reductions in international donor funding on tuberculosis in low-income and middle-income countries: a modelling study. Lancet Glob Health. 2025 Sep;13(9):e1517-e1524. doi: 10.1016/S2214-109X(25)00232-3. Epub 2025 Jul 11. PMID: 40659023.
[6] Stover et al. (2025) – Multi-ziektemodellering van Amerikaanse hulpkortingen, TB ≈2,2 miljoen extra doden 2025–2040.
Stover J, Sonneveldt E, Tam Y, Horton KC, Phillips AN, Smith J, Martin-Hughes R, Ten Brink D, Citron DT, Kim HY, Akullian A, Mudimu E, Pickles M, Bershteyn A, Williamson J, Meyer-Rath G, Jamieson L, Sully EA, White JN, Heaton A, Clark RA, Tong H, Richards AS, McQuaid CF, Houben RMGJ, White RG, Dimitrov D, Kaftan D. Effects of reductions in US foreign assistance on HIV, tuberculosis, family planning, and maternal and child health: a modelling study. Lancet Glob Health. 2025 Oct;13(10):e1669-e1680. doi: 10.1016/S2214-109X(25)00281-5. PMID: 40975076; PMCID: PMC12447089.
[7] WHO-persbericht – “Funding cuts to tuberculosis programmes endanger millions of lives” (afhankelijkheid van 18 landen met hoge TB-last; dienstonderbrekingen).
[8] The Guardian – “US aid cuts could create untreatable TB bug…” (risico’s door onderbroken behandeling/diagnostiek).
[9] The Guardian – “Malawi dreigt binnen een maand zonder TB-medicijnen te zitten na bezuinigingen VS, VK en anderen.”
[10] Global Fund – Profiel Amerikaanse overheid & Zevende herbevoorrading (6 miljard dollar).
[11] Barron’s/Reuters – recente berichtgeving over dalende wereldgezondheidssteun en Gates-toezeggingen rond Global Fund-tekorten.
Opmerking: De cijfers zijn gebaseerd op gepubliceerde modellen en officiële statistieken die beschikbaar waren op 27 september 2025. De voorspellingen variëren per scenario (snelheid/omvang van vervangende financiering, herstel van programma’s), maar de kern blijft: aanhoudende Amerikaanse bezuinigingen leiden tot substantieel meer TB-gevallen en -sterfgevallen, tenzij andere financiers het gat snel dichten.